Κεφάλαιο από το βιβλίο Μιλήστε με έναν ειδικό, των Γ. Ευσταθίου, Φ. Λέκκα, Χ. Βαρβέρη, & Ε. Κονσουλίδου.
Συνάδελφοι που βοήθησαν σε μία αρχική αποδελτίωση των απαντήσεων: Ε. Κατσάμπα.
Σεξουαλική παρενόχληση είναι οι ανεπιθύμητες προσπάθειες προσέγγισης ή προτάσεις σεξουαλικού περιεχομένου, που γίνονται πάντοτε χωρίς τη συναίνεση του παρενοχλούμενου. Μπορεί να εκδηλώνεται με λόγια, χειρονομίες, απειλές, πιέσεις, επίμονες προτάσεις, ανεπίτρεπτες επαφές, επίδειξη πορνογραφικού υλικού, ή και σεξουαλικές επιθέσεις. Ως πράξη, είναι μονομερής και καταναγκαστική και εμφανίζεται κυρίως σε σχέσεις όπου ο δράσης έχει μεγαλύτερη εξουσία από το θύμα (π.χ. εργοδότης, καθηγητής κ.λπ.), το οποίο στη συντριπτική πλειοψηφία είναι γυναίκα, ενδεχομένως ευάλωτη λόγω ηλικίας, οικονομικής κατάστασης κ.λπ.
Τα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης έχουν τον χαρακτήρα τραυματικού γεγονότος, δεδομένου ότι:
- Συμβαίνουν απρόβλεπτα, χωρίς το άτομο να μπορεί να τα προεικάσει και να προετοιμαστεί για τον κίνδυνο.
- Καθιστούν το άτομο ανίσχυρο και αβοήθητο να κάνει κάτι για να τα αποφύγει ή να τα αποτρέψει.
- Πλήττουν την υποκειμενική αίσθηση ασφάλειας του ατόμου, το οποίο βιώνει τον κίνδυνο και την απειλή ακόμη και στην περίπτωση που δεν απειλήθηκε η ζωή του.
Η σεξουαλική κακοποίηση είναι ο βιασμός και άλλες βίαιες σεξουαλικές συμπεριφορές ενηλίκων που στρέφονται εναντίον άλλων ενηλίκων ή παιδιών. Πρόκειται για εμπειρία που μπορεί να τραυματίσει συναισθηματικά το θύμα για όλη του τη ζωή. Ακόμη πιο τραυματική γίνεται αν είναι επαναλαμβανόμενη και αν συμβαίνει από την παιδική ηλικία, επιφέροντας μακροχρόνιες συνέπειες στη ζωή του θύματος. Αν το άτομο δεν είχε την ευκαιρία ή δίσταζε να επεξεργαστεί την εμπειρία αυτή, τότε είναι πιθανό να μεταφέρει στην ενήλικη ζωή το αίσθημα του φόβου, της αβοηθητότητας και της απελπισίας, αυξάνοντας την πιθανότητα θυματοποίησης στο μέλλον. Αυτό συμβαίνει διότι η σεξουαλική κακοποίηση δεν είναι απλώς μία πολύ δυσάρεστη εμπειρία, αλλά ένα έντονα τραυματικό γεγονός με εξαιρετικά μακροπρόθεσμες συνέπειες. Ως αποτέλεσμα, τα θύματα μπορεί να εμφανίζουν:
- Επίμονες σκέψεις για το γεγονός.
- Ενοχές και ντροπή, είτε επειδή θεωρούν ότι συνέβαλαν με τη στάση τους στην κακοποίησή τους είτε επειδή τους υπέβαλε αυτή την ιδέα ο ενήλικας που τα κακοποίησε.
- Έντονη νοητική σύγχυση σχετικά με το γεγονός (αδυναμία ανάκλησης λεπτομερειών, αίσθηση κενού στη μνήμη σε σημείο αμφισβήτησης αν πράγματι το γεγονός συνέβη).
- Δυσκολία σύναψης διαφυλικών σχέσεων και φόβος αν θα μπορέσουν να έχουν μία ικανοποιητική ερωτική σχέση και σεξουαλική ζωή.
- Αποφυγή των στενών διαπροσωπικών σχέσεων ή, στο αντίθετο άκρο, μεγάλη εμπλοκή σε πολύ στενές διαπροσωπικές σχέσεις σε σημείο συναισθηματικής εξάντλησης.
- Αίσθηση απόλυτης μοναξιάς, θεωρώντας ότι είναι προβληματικοί και ότι διαφέρουν από τους άλλους ανθρώπους. Έτσι, οδηγούνται στην κοινωνική απόσυρση και την απομόνωση, ή αποφεύγουν να αποκαλύψουν την εμπειρία τους ακόμη και σε άτομα με τα οποία σχετίζονται στενά.
- Αίσθηση ότι η συναισθηματική βλάβη είναι ανεπανόρθωτη και ότι ποτέ δεν θα μπορέσουν να ζήσουν ως «φυσιολογικοί» άνθρωποι.
Όταν τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης συμβαίνουν σε εργασιακά περιβάλλοντα ή σε περιβάλλοντα σχετικά με την εργασία, η αρνητική επίδραση είναι άμεση και έντονη, καθώς το θύμα μπορεί να:
- αποκλείεται από ευκαιρίες στο εργασιακό πλαίσιο,
- υφίσταται άνιση μεταχείριση,
- περνά καθημερινά πολλές ώρες μέσα σε ένα εχθρικό και απειλητικό μέρος.
Λόγω αυτών, το θύμα υφίσταται συνέπειες τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό/ακαδημαϊκό επίπεδο, οι οποίες γίνονται σοβαρότερες όσο πιο έντονη η σεξουαλική παρενόχληση. Σε αυτές συγκαταλέγονται:
- το έντονο άγχος,
- η μείωση της απόδοσης και η αναζήτηση ευκαιριών για να λείψει ή για να περιορίσει την παραμονή στο περιβάλλον όπου υφίσταται την παρενόχληση,
- η αμφισβήτηση και η αμφιβολία αν όντως υφίσταται σεξουαλική παρενόχληση ή αν παρερμηνεύει μία φιλική συμπεριφορά,
- οι ενοχές αν προκαλεί με κάποιον τρόπο τη συμπεριφορά του θύτη,
- η κατάθλιψη,
- οι διαταραχές του ύπνου,
- η απώλεια ή η αύξηση του σωματικού βάρους,
- τα σωματικά ενοχλήματα (π.χ. πονοκέφαλοι),
- η κοινωνική απόσυρση.
Κατά κανόνα, το θύμα της σεξουαλικής παρενόχλησης αποφεύγει να καταγγείλει το γεγονός. Αντίθετα, μάλλον επιλέγει την αποφυγή ως λύση, προκειμένου να μην προκαλέσει την οργή του θύτη και δεχθεί πρόσθετες συνέπειες λόγω αυτής (π.χ. φόβος ότι δεν θα αποφοιτήσει ή ότι θα απολυθεί από την εργασία του).
Αντιπροσωπευτικά μηνύματα
Γεια σας. Είμαι φοιτητής 23 χρόνων. Δέχθηκα σεξουαλική παρενόχληση τόσο εγώ όσο και ο αδερφός μου σε ηλικία περίπου 8 χρονών από ένα φιλικό πρόσωπο της οικογένειας που μας περνούσε 6 χρόνια. Από τότε συν το γεγονός του χωρισμού των γονιών μου (εγώ έμεινα με τη μητέρα μου) ταλαιπωρούμαι από αισθήματα κατωτερότητας, ντροπής, εμμονές με το οτιδήποτε συμβαίνει στην καθημερινότητα. Από τα 16 μου χρόνια έχω κατάθλιψη, υπερβολικό άγχος κ.ο.κ. Νιώθω ότι έχασα πολλά πράγματα στη ζωή μου και αυτό θα με ταλαιπωρεί μία ζωή. Νιώθω μειονεκτικά σε σχέση με ένα άλλο άτομο το οποίο είχε ομαλή συναισθηματική εξέλιξη. Όλα αυτά τα χρόνια έλεγα μέσα μου θα γίνω όπως παλιά πριν δημιουργηθούν τα προβλήματα (ήμουν ευτυχισμένος τότε). Θέλω να ρωτήσω αν όλα αυτά είναι μία εμμονή; Μήπως δημιουργώ προβλήματα ενώ δεν υπάρχουν; Είμαι λίγο χαμένος.
Είμαι 25 χρονών. Από την ηλικία περίπου των 5 έως τα 12 χρόνια μου υπήρξα θύμα σεξουαλικής κακοποίησης από συγγενικό μου πρόσωπο κατά τακτά χρονικά διαστήματα. Δεν έχω μιλήσει σε κανέναν γι’ αυτό. Έχω δουλέψει πάρα πολύ με τον εαυτό μου, αποβάλλοντας τις αυτοκαταστροφικές τάσεις που είχα. Το πρόβλημά μου είναι κάπως μπερδεμένο ακόμη και για μένα. Από την κακοποίηση θυμάμαι πολύ ελάχιστα πράγματα και πολύ θολά. Σε σημείο που να με φοβίζει. Φοβάμαι μήπως δεν υπήρξε ποτέ σεξουαλική κακοποίηση και όλα ίσως είναι δημιούργημα του μυαλού μου. Μου κάνει εντύπωση που ένα τόσο σοβαρό περιστατικό το έχω σχεδόν ξεχάσει. Είναι δυνατόν να μου συμβαίνει όλο αυτό; Μπορεί ένα τόσο σοβαρό γεγονός να το απωθήσει έτσι ο ανθρώπινος νους; Και αν ναι, πώς;
Θα ήθελα να μου απαντήσετε σε κάποια ερωτήματα. Έχω κακοποιηθεί σεξουαλικά κατ’ επανάληψη από στενό συγγενικό πρόσωπο από τα 5 έως τα 10 χρόνια μου. Αντιμετώπιζα πολλά ψυχολογικά προβλήματα, όπως κατάθλιψη, τάσεις αυτοκτονίας κ.ά. Στην οικογένειά μου έχουμε προβλήματα και το πιο βασικό είναι ότι δεν υπάρχει επικοινωνία μεταξύ κυρίως των παιδιών και των γονιών μας. Μας έχουν πάντα πολύ περιορισμένα και μας απομακρύνουν από όλους. Αν και αντιδράμε. Θέλουν να αποφασίζουν πάντα για μένα και να μη μου αφήνουν περιθώρια. Τώρα σαν φοιτήτρια είμαι μακριά τους και έχω ηρεμήσει απ’ όλα. Τα ερωτήματα που έχω να σας κάνω είναι τα εξής: Είμαι 24 χρονών και ποτέ δεν είχα μία σχέση με το άλλο φύλο εκτός από φιλική. Ενώ μου έχουν γίνει προτάσεις, φοβάμαι μήπως τους πληγώσω και ντρέπομαι. Τι μπορώ να κάνω; Συχνά έχω έντονο άγχος και με πιάνει πανικός όταν ακούω ανθρώπους να μαλώνουν. Όταν μαλώνω με τους δικούς μου, η φωνή μου χάνεται και όλο το κορμί μου τρέμει. Τι μπορώ να κάνω για να φτιάξουν όλα αυτά; Έχω δουλέψει αρκετά με τον εαυτό μου και έχω φθάσει σε ένα σημείο να είμαι αρκετά αισιόδοξη. Μη μου προτείνετε να πάω σε ειδικό. Θέλω να πάω, αλλά δεν έχω λεφτά και φοβάμαι ή μάλλον ντρέπομαι αρκετά. Σας ευχαριστώ.
Είμαι 23 ετών και στην ηλικία των 10 ετών δέχθηκα σεξουαλική ενόχληση από έναν ιερέα. Με πήγαινε στο σπίτι του όπου και με έβαζε να τον αυνανίζω. Η ηλικία μου δεν μου επέτρεπε να αντιδράσω, ούτε και να πω στους γονείς μου τίποτα. Τελικά ο ιερέας έγινε οικογενειακός μας φίλος και ερχόταν σπίτι μας και έτρωγε. Γενικά, τον βοηθούσαμε σε πολλά. Ζω σε ένα μικρό χωριό όπου όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους και δεν μπορούσε να ακουστεί κάτι τέτοιο. Μετά από κάποια χρόνια έχασα τον πατέρα μου από καρκίνο και εκεί ο ιερέας με στήριξε αρκετά.
Τώρα απλά έχουμε έναν τυπικό χαιρετισμό σε περίπτωση που βρεθούμε στον δρόμο ή όπου αλλού. Από το γυμνάσιο και μετά το σκέφτομαι έντονα τις στιγμές που είμαι μόνος, τα βράδια, και όταν βρίσκομαι με το κορίτσι μου. Πολλές φορές κλαίω και με πιέζει να της αποκαλύψω τι με βασανίζει τόσο. Γενικότερα, όταν το φέρνω στο μυαλό μου γίνομαι χάλια. Με προβληματίζει και στη σχέση μου όπου πολλές φορές βρίσκω δικαιολογίες για να μην κάνουμε έρωτα. Τι πρέπει να κάνω για να απαλλαγώ από αυτές τις σκέψεις;
Έχω τελειώσει ήδη τα φοιτητικά μου χρόνια, αλλά έπεσε το μάτι μου τυχαία στην ιστοσελίδα σας και έτσι μπήκα από ενδιαφέρον. Το δικό μου πρόβλημα είναι το εξής: όταν παρακολουθούσα τα μαθήματα της σχολής, σε κάποιο εξάμηνο, έτυχε να πέσω θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης από τον καθηγητή μου. Το γεγονός δεν προχώρησε σε πράξη, αλλά οι κινήσεις και η όλη εξέλιξη των γεγονότων έχουν μείνει χαραγμένα στο μυαλό μου ακόμη και τώρα. Δεν έκανα καταγγελία, ήμουν στο τελευταίο εξάμηνο και ήθελα να τελειώσω τη σχολή, όμως δεν μπορώ να ξεχάσω. Επίσης, αποφεύγω τις στενές σχέσεις με άντρες και αυτή τη στιγμή είμαι τρία χρόνια χωρίς σχέση. Τι μπορώ να κάνω;
Συνήθεις ερωτήσεις και απαντήσεις
Νιώθω φόβο και ανασφάλεια μετά τη σεξουαλική επίθεση που δέχθηκα.
Ο βιασμός, η σεξουαλική επίθεση ή η απειλή σεξουαλικής επίθεσης μπορεί να προκαλέσουν έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις. Παρότι κάθε άτομο αντιδρά διαφορετικά στην τραυματική εμπειρία, συχνά το θύμα χάνει το αίσθημα ασφάλειας και νιώθει εντελώς αδύναμο απέναντι στους κινδύνους. Σε αυτό το πλαίσιο εμφανίζεται ο φόβος για μία πιθανή επανάληψη της τραυματικής εμπειρίας και η έλλειψη εμπιστοσύνης προς νέους ερωτικούς συντρόφους. Οι συνέπειες αυτές είναι εξαιρετικά αρνητικές για το θύμα, καθώς ζει με έναν διαρκή φόβο και διατηρεί μια αμυντική στάση απέναντι στους ανθρώπους και ιδιαίτερα τους υποψήφιους ερωτικούς συντρόφους. Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντική η αναζήτηση βοήθειας από ειδικό ψυχικής υγείας προκειμένου το θύμα της σεξουαλικής επίθεσης να μπορέσει να επεξεργαστεί την τραυματική φύση της εμπειρίας του, αλλά και σταδιακά να προχωρήσει στην προσωπική του ζωή.
Δεν μπορώ να θυμηθώ εξ ολοκλήρου τη σεξουαλική επίθεση που δέχθηκα.
Τα κενά στη μνήμη σας οφείλονται σε ένα φαινόμενο που ονομάζεται «μετατραυματική αμνησία». Η αμνησία αυτή «αποκόπτει» τις οδυνηρές τραυματικές αναμνήσεις προκειμένου να προστατεύσει το άτομο. Στην ψυχοθεραπεία, όσα άτομα εμποδίζονται από αμνησία ενθαρρύνονται να πουν το κομμάτι της εμπειρίας τους που θυμούνται. Ο θεραπευτής ζητά πληροφορίες για όλες τις πτυχές του τραυματικού γεγονότος, συμπεριλαμβανομένων των συναισθημάτων που προκαλούν και του νοήματος που φέρουν. Η συναισθηματική στήριξη της ψυχοθεραπευτικής σχέσης αποτελεί τη γέφυρα για νέες αναμνήσεις, οι οποίες συχνά έρχονται αρκετά γρήγορα. Μοιάζει παράδοξο, αλλά για να μπορέσετε να «ξεχάσετε», πρέπει πρώτα να «θυμηθείτε». Βέβαια, η αποδοχή του γεγονότος και η ολοκληρωμένη ανάμνησή του δεν είναι οι μόνοι στόχοι της θεραπείας. Επόμενος σκοπός είναι η ανάκτηση του αισθήματος ελέγχου και ασφάλειας. Σταδιακά, το τραύμα παίζει μικρότερο ρόλο στη ζωή του ατόμου. Η αντίληψή του για τα πράγματα μπορεί να είναι κάπως διαφορετική, αλλά νιώθει δυνατό και ολοκληρωμένο και έχει την αίσθηση ότι κρατά τον έλεγχο της ζωής του. Συνειδητοποιεί ότι, παρότι συνέβη, δεν είναι υποχρεωτικό το τραυματικό γεγονός να έχει για πάντα κεντρικό ρόλο στη ζωή του. Έτσι, το άτομο ελέγχει το γεγονός και όχι το γεγονός το άτομο.
Από τα παραπάνω καταλαβαίνετε ότι η πρότασή μας είναι να συνεργαστείτε με κάποιον ειδικό προκειμένου να «δουλέψετε» τις αναμνήσεις και τα συναισθήματά σας. Μέχρι να πάρετε την απόφαση για μία τέτοια συνεργασία να θυμάστε ότι, ανεξάρτητα από τις πράξεις σας κατά τη διάρκεια της επίθεσης, ΕΣΕΙΣ ΕΙΣΤΕ ΤΟ ΘΥΜΑ και δεν πρέπει να νιώθετε ενοχές. Σε κανέναν δεν αξίζει να πέσει θύμα σεξουαλικής επίθεσης, ανεξάρτητα από τις συνθήκες.
Δεν έχω ξεπεράσει ακόμη την κακοποίησή μου όταν ήμουν παιδί.
Η σεξουαλική κακοποίηση δεν είναι απλώς μία πολύ δυσάρεστη εμπειρία, αφού οι συνέπειές της μπορεί να είναι εξαιρετικά μακροπρόθεσμες. Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζετε εξαρχής ότι δεν είναι απαραίτητο να βασανίζεστε για όλη σας τη ζωή. Οι άνθρωποι δείχνουν μία εξαιρετικά μεγάλη αντοχή σε τραυματικά γεγονότα και έχουν τεράστια δυνατότητα να ξεπερνούν αρνητικά βιώματα. Μπορεί αυτή τη στιγμή να νιώθετε ότι η συναισθηματική βλάβη είναι ανεπανόρθωτη και ότι ποτέ δεν θα μπορέσετε να έχετε μία «φυσιολογική» ερωτική και σεξουαλική ζωή. Είναι γεγονός ότι δεν θα μπορέσετε να αλλάξετε ποτέ αυτό που συνέβη, αλλά, αν έχετε την κατάλληλη υποστήριξη, θα μπορέσετε να επεξεργαστείτε τις εμπειρίες αυτές και να ελαχιστοποιήσετε την αρνητική τους επίδραση.
Συχνά οι άνθρωποι που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση ως παιδιά βασανίζονται από σκέψεις σχετικά με το γεγονός και νιώθουν ενοχές είτε επειδή θεωρούν ότι συνέβαλαν με τη στάση τους είτε επειδή τους υπέβαλε αυτή την ιδέα ο ενήλικας που τα κακοποίησε. Τα παιδιά έχουν την τάση να αναλαμβάνουν την ευθύνη για γεγονότα που δεν ευθύνονται τα ίδια και αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση της κακοποίησης. Μάλιστα, αυτή η αίσθηση ενοχής είναι ιδιαίτερα έντονη αν το παιδί ένιωσε κάποια αισθήματα ικανοποίησης κατά τη διάρκεια της κακοποίησης. Ωστόσο, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι, ανεξάρτητα από τις συνθήκες, ποτέ δεν ευθύνεται το παιδί για την κακοποίηση. Ορισμένα θύματα κακοποίησης βρίσκουν χρήσιμο να παρατηρήσουν τη συμπεριφορά παιδιών αντίστοιχης ηλικίας με τη δική τους όταν είχαν την τραυματική εμπειρία για να διαπιστώσουν πόσο μεγάλη είναι η διαφορά ισχύος μεταξύ των ενηλίκων και των παιδιών και πόσο εύκολο είναι για έναν ενήλικο να εκμεταλλευθεί ένα παιδί.
Σε πολλές περιπτώσεις, το άτομο που υπέστη σεξουαλική κακοποίηση βιώνει εξαιρετικά έντονη νοητική σύγχυση σχετικά με το γεγονός που συνέβη. Μπορεί να ανησυχεί για το αν θα μπορέσει να συνάψει διαφυλικές σχέσεις, αν θα μπορέσει να λειτουργήσει μέσα σε αυτές και να απολαύσει τη σεξουαλική συνεύρεση, ή ακόμη και για το αν θα οδηγηθεί σε κάποια πράξη κακοποίησης ως ενήλικος. Κάποιες φορές αποφεύγει τις στενές διαπροσωπικές σχέσεις, ενώ κάποιες άλλες εμπλέκεται σε πολύ στενές διαπροσωπικές σχέσεις που μπορεί να το εξαντλούν συναισθηματικά. Τα περισσότερα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης φοβούνται να κοινοποιήσουν την εμπειρία τους. Σε πολλές περιπτώσεις, νιώθουν ότι είναι εντελώς μόνα ως προς αυτή την εμπειρία και ότι διαφέρουν από τους άλλους ανθρώπους. Ωστόσο, πολλές φορές έχει αποδειχθεί ότι δεν ήταν οι μόνοι που υπέστησαν σεξουαλική κακοποίηση από το συγκεκριμένο άτομο.
Σε καμία περίπτωση δεν είστε υποχρεωμένος να ζήσετε όλη σας τη ζωή υπό τη σκιά του τραυματικού γεγονότος που σας συνέβη και δεν θα πρέπει να απογοητεύεστε από το ότι δεν μπορέσατε να αφήσετε πίσω σας την οδυνηρή αυτή εμπειρία, στηριζόμενος αποκλειστικά στις δικές σας δυνάμεις. Η εμπειρία μιας σεξουαλικής παρενόχλησης κατά την παιδική ηλικία είναι πράγματι πρόβλημα και δεν δημιουργείτε θέματα που δεν υπάρχουν. Για τον λόγο αυτό, σας ενθαρρύνουμε να αναζητήσετε βοήθεια, προκειμένου να μπορέσετε να συνεχίσετε τη ζωή σας απαλλαγμένος από τις συνέπειες του γεγονότος.
Η εμπειρία της σεξουαλικής κακοποίησης δικαιολογεί κάθε συναίσθημα θυμού ή θλίψης που πιθανώς βιώνετε. Είναι γεγονός ότι είναι δύσκολο να διαχειριστείτε τα συναισθήματα αυτά και κυρίως να τα εκφράσετε στο πρόσωπο που σας κακοποίησε, παρότι τα συναισθήματά σας γίνονται πιο έντονα όταν συνεχίζετε να έχετε επαφές μαζί του. Ακόμη και αν το αποπειραθείτε μπορεί να αρνηθεί την ευθύνη για το γεγονός. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι θα σας βοηθήσει να εκφράσετε τα συναισθήματα αυτά σε άλλα πρόσωπα, τα οποία θα ακούσουν τα γεγονότα και θα σας επιτρέψουν να εκφραστείτε ελεύθερα. Μπορεί να φοβάστε ότι, αν μιλήσετε για το πώς νιώθετε, τότε τα συναισθήματά σας θα σας κατακλύσουν. Ο φόβος αυτός μοιάζει λογικός, αλλά στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο: μόλις εκφράσετε με κατάλληλο τρόπο τα συναισθήματά σας, θα σας είναι πιο εύκολο να τα διαχειριστείτε.
Αυτή η διαδικασία εξωτερίκευσης θα σας βοηθήσει να βάλετε σε μία τάξη τα συναισθήματα και τις ανησυχίες σας. Το γεγονός ότι κάποιος σας έκανε κάτι κακό δεν αποτελεί λόγο για να συνεχίσετε να υποφέρετε σιωπηλά. Να θυμάστε ότι μπορείτε να αποκαλύψετε μόνο τα κομμάτια εκείνα της ιστορίας που επιθυμείτε και ότι δεν είστε υποχρεωμένος να μιλήσετε για οτιδήποτε δεν είστε έτοιμος ακόμη. Θεωρούμε ότι για να απαλλαγείτε ολοκληρωτικά από αυτές τις σκέψεις θα σας βοηθήσει πολύ μία ψυχοθεραπευτική συνεργασία, προκειμένου να μιλήσετε για το τι συνέβη, για τα συναισθήματά σας, αλλά και να λάβετε βοήθεια για την αντιμετώπιση των καθημερινών δυσκολιών. Μπορεί να φαίνεται δύσκολο να εμπιστευτείτε κάτι τόσο προσωπικό σε έναν ξένο και χρειάζεται αρκετό κουράγιο, αλλά, παρότι σας φαίνεται περίεργο, πολλές φορές είναι πιο εύκολο να μοιραστούμε κάποια πράγματα με έναν ειδικό για τέτοιου είδους ζητήματα, παρότι μας είναι άγνωστος, παρά με έναν φίλο.
Έχω κακοποιηθεί σεξουαλικά αλλά δεν θέλω να απευθυνθώ σε ειδικό.
Το ενδεχόμενο να καταφέρατε κάποια πολύ σημαντικά βήματα μόνη σας δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να συνεχίσετε να ζείτε με τα προβλήματα που απομένουν, ή ότι θα πρέπει να βρείτε μόνη σας τη δύναμη να τα ξεπεράσετε. Μας ζητάτε να μη σας προτείνουμε να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό, όμως θεωρούμε ότι αυτή θα ήταν η ενδεδειγμένη λύση. Η αντιμετώπιση μιας τραυματικής εμπειρίας σαν και αυτή που ζήσατε παρουσιάζει δυσκολίες και η συνεργασία με έναν ειδικό προσφέρει σημαντική διευκόλυνση. Αυτά που επιτύχατε μόνη σας θα πρέπει να αποτελέσουν τη βάση για την περαιτέρω προσπάθειά σας και όχι να σας οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι θα πρέπει να παλέψετε στηριζόμενη αποκλειστικά στις δικές σας δυνάμεις.
Σε περίπτωση που σας απασχολεί το θέμα των χρημάτων, αυτό δεν αποτελεί ζήτημα, καθώς υπάρχουν εξειδικευμένα κέντρα που προσφέρουν συμβουλευτικές υπηρεσίες δωρεάν. Για παράδειγμα, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα των συμβουλευτικών κέντρων της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων στη διεύθυνση http://www.isotita.gr/emfyli-via/. Από την άλλη, καταλαβαίνουμε πόσο δύσκολο είναι για εσάς να συζητήσετε τα γεγονότα του παρελθόντος με έναν άγνωστο άνθρωπο. Όλοι όσοι απευθύνονται σε έναν ειδικό νιώθουν κάποια αμηχανία να συζητήσουν προσωπικά τους θέματα, και μάλιστα σε περιπτώσεις κακοποίησης ή άλλων τραυματικών εμπειριών τα συναισθήματα αυτά είναι πιο έντονα. Ο ειδικός που θα απευθυνθείτε είναι εκπαιδευμένος για να βοηθά στην επεξεργασία τραυματικών γεγονότων και γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν ευθύνεται ποτέ το θύμα της κακοποίησης για την κακοποίηση. Σύντομα θα διαπιστώσετε ότι τα αρνητικά συναισθήματά σας θα υποχωρήσουν και μάλιστα μπορείτε να προσδοκάτε σημαντική ανακούφιση από τη δυνατότητα και μόνο να εκμυστηρευτείτε τις εμπειρίες σας σε έναν άλλο άνθρωπο.
Ο καθηγητής μου με παρενοχλεί σεξουαλικά.
Η σκέψη να «αποφύγετε» με κάποιον τρόπο τον καθηγητή που σας παρενοχλεί δείχνει εκ πρώτης όψεως λογική, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε άλλου είδους δυσάρεστες συνέπειες. Για να τον «αποφύγετε» θα πρέπει να κάνετε αλλαγές στο πρόγραμμα σπουδών σας, ή να μην είστε συνεπείς στις ακαδημαϊκές σας υποχρεώσεις, και αυτό αντιβαίνει στο δικαίωμά σας να κάνετε τις ακαδημαϊκές επιλογές σας κατά την κρίση σας.
Από την άλλη, δεν θα πρέπει απλώς να ελπίζετε ότι κάποια στιγμή η παρενόχληση θα σταματήσει. Πολλές φορές το άτομο που παρενοχλεί παρερμηνεύει την ανεκτική συμπεριφορά του παρενοχλούμενου ως σιωπηρή αποδοχή και σε αρκετές περιπτώσεις δεν έχει καν την αίσθηση ότι η συμπεριφορά του είναι δυσάρεστη.
Πρέπει να δείξετε με άμεσο και σαφή τρόπο ότι η κατάσταση αυτή δεν σας είναι επιθυμητή και να απαντήσετε αρνητικά σε οποιαδήποτε πρόταση σας γίνει χωρίς να προσφέρετε δικαιολογίες. Γενικά, προσπαθήστε η συμπεριφορά σας να μην αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας ως προς τις προθέσεις σας, και είναι πολύ πιθανό η κατάσταση να επιλυθεί χωρίς να αναγκαστείτε να κάνετε κάποια καταγγελία. Αν, ωστόσο, η συμπεριφορά του συνεχίσει, τότε σας ενθαρρύνουμε άμεσα να καταγγείλετε το γεγονός. Στον διαδικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (http://www.isotita.gr/) θα βρείτε τηλεφωνική γραμμή SOS, συμβουλευτικά κέντρα, αλλά και τη νομοθεσία που σας προστατεύει.
Ίσως να νιώθετε αβοήθητη λόγω της κατάστασης και να φοβάστε τις πιθανές συνέπειες της άρνησής σας. Πολλοί άνθρωποι στην περίπτωση αυτή διστάζουν να μιλήσουν για την εμπειρία τους. Δεν είναι σίγουροι αν όντως παρενοχλούνται, ή πιστεύουν ότι σε κάποιον βαθμό είναι και οι ίδιοι υπεύθυνοι. Άλλες φορές φοβούνται ότι τα άτομα του αντίθετου φύλου δεν θα λάβουν σοβαρά υπόψη τους το πρόβλημα, ή δεν έχουν εμπιστοσύνη στις επίσημες διαδικασίες. Ωστόσο, πρόκειται για μία κατάσταση που περιορίζει την προσωπική σας ελευθερία και είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί.
Έπεσα θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης από καθηγητή/εργοδότη.
Η σεξουαλική παρενόχληση –ακόμη και στις πιο «ήπιες» μορφές της– προκαλεί μεγάλη σύγχυση στον παρενοχλούμενο, επειδή κάμπτονται τα φυσιολογικά όρια μεταξύ των επαγγελματικών, κοινωνικών ή ακαδημαϊκών ρόλων και των προσωπικών σχέσεων. Οι συνέπειες μιας εμπειρίας σεξουαλικής παρενόχλησης μπορεί να είναι εξαιρετικά σοβαρές για τα θύματα, τα οποία στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι γυναίκες. Είναι πιθανό μία γυναίκα να εγκαταλείψει τις σπουδές της ή την εργασία της για να αποφύγει τη σεξουαλική παρενόχληση, και σε πολλές περιπτώσεις εμφανίζονται προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας.
Το ενδεχόμενο να μην μπορείτε να ξεχάσετε και να αντιμετωπίζετε δυσκολίες στις διαπροσωπικές σας σχέσεις είναι μία απολύτως «φυσιολογική» αντίδραση. Δυστυχώς, οι συνέπειες ενός τραυματικού γεγονότος δεν απαλείφονται από μόνες τους αν απλώς προσπαθήσετε να αγνοήσετε το πρόβλημα και να συνεχίσετε τη ζωή σας.
Κατ’ αρχάς, προσπαθήστε να μην κατηγορείτε τον εαυτό σας. Δεν φταίτε εσείς. Φταίει το άτομο που σας παρενόχλησε. Έχει αποδειχθεί ερευνητικά ότι η αντίληψη πως μόνο οι γυναίκες που ντύνονται ή συμπεριφέρονται προκλητικά πέφτουν θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης είναι μύθος.
Επιπλέον, μη θεωρείτε ότι πρέπει να αντιμετωπίσετε το γεγονός μόνη σας επειδή δεν το αναφέρατε όταν συνέβη. Θα σας βοηθήσει να μιλήσετε για την εμπειρία σας και να εκφράσετε τα συναισθήματά σας σε κοντινά πρόσωπα. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι μπορείτε πάντοτε να κάνετε καταγγελία.
Τέλος, μην απελπίζεστε. Μπορεί να νιώθετε ότι έχετε τραυματισθεί συναισθηματικά με ανεπανόρθωτο τρόπο, ότι ποτέ δεν θα καταφέρετε να συνάψετε μία ευτυχισμένη διαφυλική σχέση, ή ότι ποτέ δεν θα έχετε ικανοποιητική σεξουαλική ζωή. Κάτι τέτοιο δεν είναι πιθανό να σας συμβεί, αν αποφασίσετε να αντιμετωπίσετε το γεγονός που σας συνέβη. Σε αυτό θα σας βοηθούσε ιδιαίτερα η συνεργασία με έναν ειδικό. Μπορεί να νιώθετε ότι είναι δύσκολο να εμπιστευθείτε σε έναν «άγνωστο» μία τόσο προσωπική εμπειρία, αν και μερικές φορές είναι πιο εύκολο να μιλήσουμε σε έναν «άγνωστο» απ’ ό,τι σε έναν φίλο. Με τον ειδικό θα συζητήσετε για το πώς νιώθετε, για το τι συνέβη και το πώς μπορείτε να ξεπεράσετε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζετε στις διαφυλικές σας σχέσεις. Σκοπός της συνεργασίας σας δεν θα είναι να αλλάξετε το παρελθόν, αλλά να κατανοήσετε σε βάθος τα όσα συνέβησαν και τις δικές σας αντιδράσεις, ώστε να μειωθούν οι αρνητικές συνέπειες στην καθημερινή σας ζωή.
Πώς μπορεί μία οικογένεια να αντιμετωπίσει την παρενόχληση που δέχεται ένα μέλος της, αλλά και η ίδια στο σύνολό της;
Είναι πολύ σημαντικό, όπως και σε κάθε περίπτωση παρενόχλησης, να υπάρξει μία άμεση αντίδραση προκειμένου να προστατευθεί τόσο το άτομο όσο και τα μέλη της οικογένειάς του.
Ως προς τον ψυχολογικό αντίκτυπο, είναι λογικό όλα τα μέλη της οικογένειας να εμφανίζουν έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις. Η παρενόχληση είναι έξω από τις συνηθισμένες καθημερινές εμπειρίες και οι αντιδράσεις είναι αναμενόμενες. Ωστόσο, με την κατάλληλη βοήθεια και με την πάροδο του χρόνου, όλα τα μέλη θα μπορέσουν σταδιακά να επεξεργαστούν το γεγονός και να το αφήσουν πίσω τους. Όταν τα συναισθήματα θα είναι λιγότερο έντονα, θα είναι πιο εύκολο να συζητήσουν μεταξύ τους και να μπορέσουν να εξομαλύνουν την οικογενειακή τους ζωή. Είναι σημαντικό η οικογένεια να δείξει εμπιστοσύνη σε έναν ειδικό σε τέτοιου είδους ζητήματα, ώστε να αποφευχθεί κάποιο από τα μέλη της να αναλάβει τον ρόλο του «θεραπευτή» ή του «προστάτη», διότι κάτι τέτοιο μπορεί να προκαλέσει έντονα συναισθήματα ματαίωσης, αδυναμίας και αβοηθητότητας.
